Kort geleden heb ik vanuit Aryani en modeshow mogen verzorgen bij Buitenzorg in Almelo. Buitenzorg is een Welzijns- en Zorginstelling; het voorziet onder andere in woonvoorzieningen en dagbesteding voor ouderen met een dementieproblematiek. Bijzonder is dat Buitenzorg zich speciaal richt op: -ouderen die ooit vanuit Indië/Indonesië en/of de Molukken naar Nederland zijn gekomen en op -de volgende generaties aan familieleden. Rekening houdend met hun cultuurspecifieke achtergrond wordt de cliënten hier maatwerk geboden. Centraal staat dat de cliënten zich ‘senang’ voelen, daar gaat men voor.

De modeshow was onderdeel van een middagvullend programma georganiseerd door Buitenzorg. Er was onder andere ook een dansgroep aanwezig, er was een quiz en er was een gezamenlijke maaltijd (rijsttafel). Doel van de middag was het streven naar saamhorigheid, warmte en blijheid; bij de cliënten maar ook bij de aanwezige familie, mantelzorgers en professionals uit het zorgcircuit.

Met mijn modeshow hebben we geprobeerd ook een stukje vreugde te brengen. Vreugde door het zien van de Indonesische kleding en het horen van de Indonesische muziek, maar vreugde ook door het zelf mee mogen helpen bij het tonen van de kleding, het meezingen en het meeklappen. Het voelde goed om bij de ouderen het gevoel van (h)erkenning te zien.

Deze modeshow wordt door mij opgedragen aan mijn moeder en mijn schoonmoeder. Beiden hebben de laatste jaren van hun leven te maken gehad met dementie. Het is mijn wens dat ik met deze modeshow zichtbaar maak dat het belangrijk is om rekening te houden met de cultuur gebonden achtergrond van mensen met een dementieproblematiek.

“… Op een dag kwam het gesprek over welke kleding ze aan wilde na haar dood..."

We hebben nu ook diverse mondkapjes in verschillende kleuren en met verschillende bewerkingen. Leuk & bijzonder!

De Sundanese kebaya is meestal gemaakt van brokaat* in verschillende kleuren, en vaak getransformeerd naar een moderne bruidskebaya. De nauwsluitende, borduurversierde kebaya heeft een U-halslijn en heeft soms brede rondingen om meer huid te tonen. De hedendaagse Sundanese kebaya heeft een extra lang lager deel op de rug, dat de heupen en dijen bedekt. De bruidskebaya heeft zelfs een lange sleep, vermoedelijk aangepast aan de Europese trouwjurk.

* Brokaat is een zijdeweefsel met ingeweven, meestal grote figuren, vaak met goud- of zilverdraad doorweven.

Men denkt dat de vroegste vorm van Kebaya afkomstig is van het hof van het 15e-eeuwse Javaanse Majapahit- koninkrijk, als een middel om de bestaande vrouwelijke Kemban, rompomslag van de aristocratische vrouwen, meer bescheiden en aanvaardbaar te maken. Tijdens de laatste periode van Majapahit koninkrijk, begon islamitische invloed te groeien in de Javaanse kustplaatsen, dus er was een noodzaak om de Javaanse mode aan te passen aan de nieuw aangenomen Islamreligie. De blouse op maat, vaak gemaakt van delicate, pure stoffen, werd gedragen over de torso wrap van kemban, om de rug, schouders en armen te bedekken, zodat court dames bescheidener lijken. Atjeh, Riau en Johor Kingdoms en Noord-Sumatra keurden de Javaanse stijl kebaya goed als middel voor sociale uiting van status met de meer verfijnde Javaanse heersers.

De naam Kebaya als een bepaald kledingtype werd opgemerkt door de Portugezen toen ze in Indonesië landden. Kebaya wordt geassocieerd met een soort blouse gedragen door Indonesische vrouwen in de 15e of 16e eeuw. Vóór 1600 werden kebaya op het eiland Java beschouwd als een gereserveerde kleding die alleen door koninklijke familie, aristocraten (bangsawan) en kleine adel werd gedragen, in een tijd waarin boerenmannen en veel vrouwen in de openbaarheid met ontbloot bovenlijf wandelden.

Later werd de kebaya ook geadopteerd door gewone mensen, de boerenvrouwen op Java. Tot op de dag van vandaag gebruiken boerenvrouwen in landelijke plattelandsdorpen op Java nog steeds eenvoudige kebaya, vooral onder oudere vrouwen. De dagelijkse door boeren gedragen kebaya waren van eenvoudige materialen en vastgezet met een eenvoudige pen of peniti (veiligheidsspeld).

Langzaam verspreidde het zich natuurlijk naar aangrenzende gebieden door handel, diplomatie en sociale interacties naar Malakka, Bali, Sumatra, Borneo, Sulawesi en het Sultanaat van Sulu en Mindanao. De Javaanse kebaya, zoals vandaag bekend, werd door Stamford Raffles in 1817 opgemerkt als zijnde van zijde, brokaat en fluweel, met de centrale opening van de blouse vastgemaakt door broches, in plaats van knoop- en knoopsgaten over de torso wrap kemben, de kaïn - een ongestikte wikkeldoek van enkele meters lang, ten onrechte aangeduid als sarong in het Engels (een sarung, Maleis accent: sarong) dat is genaaid om een buis te vormen.
Na honderden jaren van regionale acculturatie zijn de kledingstukken sterk gelokaliseerde uitingen van etnische cultuur, kunstzinnigheid en op maat gemaakte tradities geworden.
Het vroegste fotografische bewijs van de kebaya zoals die vandaag bekend is dateert uit 1857 van Javaanse, Peranakan en oriëntalistische stijlen.